woensdag 27 april 2011
De pimpelmees
Wat stel ik bij mezelf vast?
Omdat ik al meer met milieu en natuur bezig was, had ik in de winter besloten om een nestkastje op te hangen. Ik hing het vlakbij de achterdeur omdat er al een nagel in de muur zat. Begin april melde mijn oma me dat er vogels in zaten en dat mijn neef op mijn blad met tuinvogels had gekeken om de vogel te identificeren. Het bleek om de pimpelmees te gaan.
Ik ben heel blij dat ik een koppel pimpelmeesjes vlakbij me heb, maar weet jammer genoeg niet veel van de vogels af.
Begin april 2011
Wat zijn mijn leerwensen?
Ik zou graag meer willen weten over de pimpelmees.
In welke roos werk je en voor welke leeftijd van kinderen?
- Inhoudelijk expert: de pimpelmees (bril van de natuur)
- Explorerende grondhouding
Niveau 3e - 4e leerjaar e.v.
Mijn actieplan
Informatie op het internet
De pimpelmees is een vrij courante zangvogel.
Een volwassen pimpelmees is ongeveer 12 cm groot met een spanwijdte van 17-20 cm.
De pimpelmees is kleiner dan een koolmees. Ze zijn veel schuwer, maar wel wat slimmer. Het verschil tussen een mannetje en een vrouwtje is zeer moeilijk te zien.
Een pimpelmees wordt gemiddeld 3 jaar. Met weinig roofdieren en zachte winters kan ook een leeftijd van 8 jaar worden bereikt. De oudste geregistreerde pimpelmees werd 19 jaar.
Pimpelmezen kunnen ook als biologische bestrijding tegen bladluizen gezien worden bij fruitbomen. De vogels gaan wel nogal ruw te werk waardoor de bladeren er vaak aan moeten geloven.
Pimpelmezen maken graag gebruik van vetbollen, pindanetjes en voedertafels met gevarieerde zaden. Vaak verdedigen ze een vetbol tegen andere mezen. Om echter niet ten prooi te vallen aan roofdieren neemt de pimpelmees het liefste kleine hapjes en kijkt steeds snel en goed om zich heen. Maar ook het meenemen van voedsel zoals een pindanootje doet hij vaak. Het liefst neemt hij ze dan mee naar een beschutte plek waar hij zich veilig voelt en de tijd neemt om het op te eten.
Naast het voedsel dat de mens hun aanbiedt, eten zij vanuit de natuur voornamelijk insecten en hun larven, spinnen, bladluizen, nectar en zaden.
Grappig weetje
Door hun goede herkenning en leervaardigheid werd rond de jaren 1960-1970 een alternatief gezocht om melk- en karnemelkflessen te sluiten. In deze jaren was het gebruikelijk dat er een dunne folie op de flessen zat in plaats van een dikke metaaldop. De kleur van het laagje stond voor het verschil tussen gewone melk en karnemelk. Pimpelmezen leerden van elkaar en uit nieuwsgierigheid dat karnemelk lekker was en hoe ze deze dunne folie konden verwijderen om van de fles te kunnen snoepen als de melkboer de fles voor de deur had gezet.
Voortplanting
Pimpelmezen kenmerken elkaar anders dan hoe wij ze zien. De soort vogels waar pimpelmezen ook onder vallen kunnen heel goed UV-licht waarnemen. Dat is essentieel voor het vrouwtje om het mannetje te kiezen waar zij de voorkeur aan geeft. Het gekleurde petje is hierbij het belangrijkste deel van het mannetje dat indruk moet geven om een zo groot mogelijke kans te maken. UV-gevoeligheid is belangrijk om op deze manier toch onzichtbaar te blijven voor roofdieren aangezien zij net als de mens geen UV-licht kunnen waarnemen. Voor vrouwtjespimpelmezen zou het dus een mooi lichtwerk geven maar ook het bewijs dat een mannetje voor haar kan dansen, zingen en voeren speelt natuurlijk een rol in de selectie.
In de broedtijd eten pimpelmezen voornamelijk insecten en insectenlarven. Zij nestelen zich in boomholen en ook vaak in nestkastjes (aangeduid door een snavelmarkering). Hun voorkeur gaat uit naar een vlieggat tussen de 28-30 mm.
Wanneer een koppeltje pimpelmezen elkaar heeft gevonden blijven zij gedurende 1 tot 2 nestjes bij elkaar en nemen ze beide de verantwoordelijkheid voor het voeren van de jongen. Het is echter niet vreemd als het koppeltje het zelfde nest jaren achter elkaar samen gebruikt of dat het nest wordt overgenomen door één van hun jongen. Een gemiddeld nest bevat daarbij 10 tot 12 eieren waarvan er meestal 80% uit het nest komen en 40% daarvan volwassen wordt. Het grootste deel pimpelmezen overleeft strengere winters meestal niet.
Het vrouwtje legt 1 eitje per dag en begint te broeden vanaf 10 eitjes. Na 2 weken komen de eitjes uit. 16 dagen later kunnen ze al uitvliegen.
Tijdens de periode van het leren voedsel vinden, zijn zowel de jongen als de ouders kwetsbaar voor roofdieren.
Jongen leren goed de omgeving kennen waarin ze geboren zijn en zullen daarom ook ieder jaar in de lente terug kunnen keren naar de plaats waar zij geboren zijn. Hierbij kunnen ze kiezen om het ouderlijk nest over te nemen als het niet bezet is door verse nieuwe snavel markeringen.
Hierboven: Een nestje pimpelmeesjes bij mijn vriend thuis.
De helft is al uit het ei gekomen.
De helft is al uit het ei gekomen.
Midden april 2011
Op http://www.vogelvisie.nl/soort/pimpelmees.php kan je ook het geluid van een pimpelmees beluisteren.
Ik observeer ook zelf de pimpelmezen thuis. Ik zie ze vaak in en uit vliegen en hoor ze vaak op elkaar roepen, waarna het (vermoedelijke) mannetje komt aangevlogen ofwel het (vermoedelijke) vrouwtje uitvliegt. Vanuit mijn studieruimte en ook de keuken heb ik een heel mooi zicht op het komen en gaan van de vogels.
Het zijn zeer actieve vogels. Voor ik een foto kan maken, zijn ze alweer weggevlogen. De enige manier om een foto te maken, is met te camera staan wachten als een paparazzi.
Op www.weekvandenestkast.be kan je je nestkasten aanmelden en later de broedgegevens melden.
Hierboven: Het nestje in de aan-huis-brievenbus is jammer genoeg verlaten.
Er waren al 2 eitjes aanwezig.
Vermoedelijk ook een nestje van pimpelmeesjes.
Er waren al 2 eitjes aanwezig.
Vermoedelijk ook een nestje van pimpelmeesjes.
Eind april 2011
Leerresultaat of leereffect
Ik heb geleerd over het voorkomen, het uitzicht, de leeftijd, het voedsel en de voortplanting van de pimpelmees.
Ik vind het zelf ook heel leuk om de vogels te observeren.
Aansluitende leerplandoelen WO of opleidingsdoelen
WO, Natuur
Het leven op aarde: Eenheid en verscheidenheid
7.5 Kinderen ontdekken dat er tussen mensen onderling, dieren onderling en planten onderling veel gelijkenissen bestaan.
Het leven op aarde: Instandhouding van het individu en de soort
7.6 Kinderen zien in dat mensen, dieren of planten op een eigen manier trachten in leven te blijven.
7.8 Kinderen ontdekken dat planten, dieren en mensen zich op een of andere manier voortplanten.
Het leven op aarde: Interacties tussen mens, dier en plant
7.10 Kinderen ontdekken en zien in dat veel mensen de aanwezigheid van organismen in hun omgeving waarderen en/of beïnvloeden.
2005 Een pimpelmeesje binnenshuis.
We hebben het geholpen terug buiten te geraken.
We hebben het geholpen terug buiten te geraken.
De pauw
Wat stel ik bij mezelf vast?
Ik wandel langs de dierenhokken met verschillende vogelsoorten. De pauw toont zijn mooie veren en ik maak een foto. In de paasvakantie observeerde ik dat de haan schudde met zijn verenstaart (net als een rilling). De hen negeerde hem. Ze keek hem niet aan en liep voorbij. Ik stel vast dat ik al weet dat de mannetjespauw mooie, opvallende kleuren heeft om een vrouwtje aan te trekken. Wat ik niet weet is hoe dit gebeurt.
Wat zijn mijn leerwensen?
Ik zou willen weten hoe een pauw juist een vrouwtje aantrekt met zijn verenpracht.
In welke roos werk je en voor welke leeftijd van kinderen?
- Inhoudelijk expert: voortplanting van de pauw (bril van de natuur)
- Explorerende grondhouding
Niveau 3e - 4e leerjaar e.v.
Mijn actieplan
Informatie bij de kinderboerderij Lanaken (Het huis van Lotte en Giel)
Aan de vogelkooi hangt een bord met korte info over de pauw. Het is op niveau van de kinderen en dus heel makkelijk te begrijpen.
De haan trekt de aandacht van de hennen door luidruchtig te schreeuwen. De hennen antwoorden zachtjes. De hanen pronken met hun staart. Eerst doen de hennen alsof ze dit niet merken. Daarna draaien de vogels een poos om elkaar heen om uiteindelijk te paren.
De hen legt 4 – 8 eieren. De broedtijd bedraagt 28 dagen.
De sleep bestaat uit 150 veren.
Informatie op het internet
Aan het einde van de winter wil de pauwhaan gaan paren. Als een wijfje interesse toont draait de haan zijn rug naar het vrouwtje toe zodat het vrouwtje om hem heen moet lopen om zijn prachtige veren nog te kunnen zien. Nadat dit zich een aantal malen heeft herhaald, gaat de hen tenslotte voor de haan liggen, die zijn staartveren invouwt en met het wijfje paart. Op die manier verzamelen de mannetjes twee tot vijf wijfjes om zich heen en paren met hen.
Het hennetje legt gewoonlijk vier tot acht bijna-witte eieren. Ze worden niet allemaal tegelijk gelegd. Pas na het vierde ei begint de hen te broeden. Dat doet ze ongeveer 28 dagen. Kuikens worden met veertjes geboren, niet met dons, zoals veel andere kuikens. Al snel krijgt de jonge pauw een verenkroontje op zijn kop. Een sleepstaart krijgen de hanen pas na het derde jaar, en deze is pas volgroeid als hij 6 jaar oud is. Dit weerhoudt de jonge haantjes er niet van om zich al meteen te oefenen in het pronken. Daarbij zetten ze hun korte staartveren op. Ook jonge hennen vertonen soms deze houding. Als jonge pauwen honger hebben tikken ze op de snavel van de moeder, waarna ze gevoed worden.
Leerresultaat of leereffect
Ik ben meer te weten gekomen over het gedrag van de pauw en de voortplanting. Wat ik nu meer weet is waarom de hen de opgezette pauwensleep (van 150 veren) eerst negeert. Ook weet ik hoeveel eieren dat de hen legt en wat de broedtijd is.
Op internet vond ik ook bijkomende info over de pauw, zoals de geschiedenis en een korte inhoud van een Griekse mythe (waar ik wel al eens van gehoord had).
Aansluitende leerplandoelen WO of opleidingsdoelen
WO, Natuur
Instandhouding van het individu en de soort
7.8 Kinderen ontdekken dat planten, dieren en mensen zich op een of andere manier voortplanten.
Abonneren op:
Posts (Atom)